Ev İçi Emek Bölüşümü
Fotoğraf: Christian Colomer
Dünya çapında, çocuk ve yaşlı bakımı, yemek pişirme, temizlik ve çiftçilik de dahil bazı işlerin büyük çoğunluğu, evde kadınlar tarafından ücretsiz gerçekleştiriliyor. Bu ücretsiz iş, hane halklarının ve ekonomilerin işlemesi için gerekli olabilse de genellikle ücretli işten “daha az değerli” olarak görülüyor.
Kadınların ev işleri ve çocuk bakımından öncelikli olarak sorumlu tutulması ve aile içinde erkeğin kariyerine öncelik verilmesi beklentisi, ilişkilerde dengesizlik yaratan ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğini besleyen bir durum.
Ayrıca, ev içi emeğin eşitsiz dağılımı, evde aynı düzeyde sorumluluk üstlenmek zorunda olmadıkları için iş hayatına daha fazla zaman ayırabilen erkeklere kıyasla, kadınların işte rekabet etmekte zorlanmalarının da büyük bir nedeni olarak görülebilir.
Üstelik pandemiyle artan dengesizlik, bu konuda aksiyon almamızı daha da önemli bir hale getirmiş olabilir. Evde daha çok zaman geçirdiğimiz bu dönemde, nasıl ortak çalıştığımız, iletişim kurduğumuz ve yeni bir standart oluşturduğumuz konusunda daha bilinçli davranmak için paylaştığımız 5 yöntemi hayatımıza uyarlayarak daha adil, eşitlikçi ve güven duygusu veren bir aile ortamı yaratmayı deneyebiliriz
Ev İçi Emek Nedir?
Yemek pişirmekten temizliğe ve çocuk bakımına, hane içindeki işlerin bütününü kapsayan ücretlendirilmemiş emek, ‘ev içi emek’ olarak tanımlanabilir. Hane içinde yalnızca bir veya bazı bireylerin üzerinde toplanan görevler ve/veya toplumsal cinsiyet eşitsizliğini besleyen ücretsiz emek dağılımı olarak kendini gösterebilir.
Ev İçi Emeğin Eşitsiz Dağılımı
Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UN Women) verilerine göre kadınlar, yemek pişirmekten temizlik yapmaya, su ve yakacak sağlamaya veya çocuklara ve yaşlılara bakmaya kadar sayısız ücretsiz ev ve bakım işini erkeklere göre en az iki buçuk kat daha fazla yapıyor.
Bu eşitsiz dağılım, ücretli ve ücretsiz emeği bir arada yürütmek durumunda olan kadınların, ücretli işgücü ile meşgul olmak veya uzun saatler çalışmak için daha az zamanlarının kalmasına neden oluyor.
Kadınların ücretsiz çalışması, aileleri ayakta tutan, ekonomileri destekleyen ve sosyal hizmetlerin eksik kaldığı durumlarda, hanenin bakım maliyetlerini azaltıyor. Buna rağmen, bu emek nadiren "iş" olarak kabul ediliyor.
İklim değişikliğiyle, kadınların çiftçilik, su ve yakıt toplama alanlarında ücretsiz çalışmaları giderek artıyor.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) verilerine göre, pandemi ile birlikte, evde kalma tedbirleri altında erkeklerin ve kadınların ücretsiz iş yükü arttı. Ancak kadınlar, bu dönemde, erkeklerin neredeyse 4 katı daha fazla ücretsiz emek harcayarak, bu yükün daha büyük kısmını üstlendi. Hala işyerinde çalışmaya devam eden kadınlar için de (çoğu temel işlerde çalışan) toplam günlük çalışma süresi, 10 saatin üzerindedir.
Ev İçi Emeğin Eşitlikçi Dağılımı Niçin Önemli?
Kadınların sarf ettiği ücretlendirilmemiş emeğin, evdeki bireylere dağıtılarak adil ve eşitlikçi bir ortam yaratılması,
Ev işi, çocuk bakımı gibi cinsiyetlendirilmiş iş kalıplarını yıkarak, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasına katkıda bulunmak,
Kadınların ev dışında, ücretli iş gücüne katılarak ekonomik bağımsızlıklarını sağlayabilmeleri,
Kadınlara düşen ücretsiz ev içi emeğin yükünün azaltıp, kariyer yollarına karar verebilecekleri zaman ve alan yaratmak,
Hane ve aile içinde dengeli ve eşit bir iş ve emek dağılımı yaratarak, iletişimin ve güvenli alan duygusunun artmasına katkıda bulunmak
gibi sebeplerden, ev içi emeğin eşit dağılımının önemi büyüktür.
Evde Eşitlikçi Emek Dağılımını Nasıl Sağlayabiliriz?
1. Envanter Listesi Çıkarmak
Pratik olmak ve hane içinde eşit katılımı sağlamak için yapılması gereken işleri belirlemeliyiz. İşi nasıl bölüşeceğimizi planlamadan önce, hane halkının şu anda yapması gereken tüm görevlerin hızlı ama kapsamlı bir listesini çıkarabiliriz. Görevleri, herkes için adil şekilde bölmeden önce, bunları zaten kimin yapmakta olduğunu not edebilir; çıkan sonucu gözden geçirerek, bu durumu herkes için daha adil ve daha etkili hale getirmek için ne yapabileceğimizi ve bunun aile için getirilerini konuşabiliriz.
2. Gözlemlemek
Ev içindeki iş dağılımını gözlemleyerek ve aile bireyleriyle konuşarak, herkesi katılmaya teşvik edebiliriz. Buna "Yalnızca Fark Et" deneyi diyebiliriz: Birbirimizi ve aile dinamiklerimizi, her birimizin yaptığı varsayımları ve nedenlerini, kimin ne yaptığını ve düzenlemeyi nasıl yaptığını anlamak için gözlemlemeye teşvik edebiliriz. Böylece aile bireylerinin tümü bu konuda daha bilinçli ve düzenlemelere daha açık olabilir.
3. İletişim Kurmak
Bazen kalıplara düşebilir ve ailemizdeki diğer kişilerin gördükleri ve düşündükleri hakkında varsayımlarda bulunabiliriz. Bu nedenle, iş bölümünün onları nasıl hissettirdiği hakkında birbirimizle konuşmak için zaman ayırmalıyız. Ne işe yarıyor? Ne daha iyi olabilir? Birbirimizin bakış açısını dikkate alıp, açık şekilde konuşmak, bir değişiklik yapmak için temel atmak sayılabilir.
4. Teşekkür Etmek
Ailemizin bir üyesi, bir işi yaparken (örneğin bulaşık makinesinden temiz bulaşıkları boşaltırken ya da yerleri süpürürken), ona teşekkür etmeliyiz. Evdeki herkesin duyması için yüksek sesle minnettarlığını ifade etmek, evde diğer oyunculardan oluşan “takımınızın” dinamiğini olumlu bir şekilde dönüştürebilir ve daha kuvvetli bir birlik duygusu ve moral yaratabilir.
5. Tam Yetki Vermek
Taşıdığımız bir veya iki görevi başka birine devretme zamanı geldiğinde, bu iş için hala düşünmek ve aksiyon almaya devam etmek yerine, diğer aile üyemize üstlendikleri görevler için tam yetkiyi teslim etmeliyiz. Örneğin, akşam yemeği pişirme görevini partnerimize devrediyorsak, yapacaği yemeğe karar vererek ve yemek yapmalarını istemeden önce tüm malzemeleri hazırlayarak, bunu onlar için olabildiğince kolaylaştırmak isteyebiliriz. Bu yaklaşım, akşam yemeği pişirmenin bize ait bir sorumlulukmuş gibi algılanmasına neden olur. Bunun yerine, onlara tam yetki vermeli, kontrolcü davranmadan ve güvendiğimizi belli ederek yaklaşmalıyız. Böylece, bu kişi yeni rolüne gerçekten adım atabilir ve bunu kendi yöntemleriyle yaptığı için gurur duyabilir.